Op donderdag 15 februari stonden we op de stoep van Hebron, de buurtkerk van de Spaarndammerbuurt. Na een intensieve verbouwing openden zij de deuren voor verhalen uit West over armoede, werk en woonproblemen - bij het spreekuur van de NoordAs met wethouder Marjolein Moorman. Ook wethouder Rutger Groot Wassink (participatie, democratisering) zou komen, maar was op het laatste moment niet aanwezig.
De ratrace rond participatie
Lode heeft sinds 2021 geen vaste woonplek en staat ingeschreven bij de Jan van Galenstraat (“ik woon in een brievenbus”) en ontvangt daar een daklozenuitkering. Hij wil graag betaald werk om in plaats van uitkering zelf inkomen te verwerven. Het is hem uitgelegd dat er een beperking qua inkomen zit gekoppeld aan het briefadres. Om het briefadres te behouden wil Lode graag 3 dagen per week werken. Zijn woonprobleem geeft hem voortdurende stress. Drie dagen werken kan hij opbrengen. Lode heeft achtergrond in de IT, maar wil ook prima in een supermarkt werken. Als hij met deze vraag bij zijn klantmanager aanklopt, wordt hem op een route gezet om een opleiding te gaan doen. Dit aanbod neemt hij aan, ook omdat hij dan kan doorgroeien naar iets voor de langere termijn. Ik heb een opleiding gevolgd bij de Gemeente Amsterdam, Werken op het Water. De opleiding bestaat uit 160 Vaaruren en de cursisten kunnen dan hun Vaarbewijs halen. CBR Slagingspercentage is volgens de opleidingsinstructeur van de Gemeente Amsterdam 35% Naast zijn opleiding start een onbetaalde stage bij een rondvaartonderneming. Hij werkt hard, sjouwt met kisten en werkt volle dagen. Iedereen is tevreden over zijn prestaties. Uiteindelijk blijkt na een half jaar dat een betaalde baan bij de rondvaartonderneming nooit een optie was. Ze zijn blij met het werkt dat Lode verzet, maar er is geen budget voor een contract. Zijn begeleider naar werk heeft intussen een andere tip voor Lode: een personal trainer want hij zou “te dik” zijn en dat zouden zijn kansen op de arbeidsmarkt verkleinen. Lode denkt: dit is geld- en tijdverspilling want dit is gewoon mijn postuur en afvallen lukt niet zonder huis, maar wil zich coöperatief opstellen. Als uiteindelijk blijkt dat er geen betaald werk is in de rondvaart stopt Lode op eigen initiatief met stage en personal trainer en wordt hij op het matje geroepen en verzocht opnieuw een onbetaalde stage te doen. Na vragen van de ombudsman wordt Lode gebeld door de gemeente. Hij stopt met dit traject. Na twee jaar opleiding, veel energie en zelfs een personal trainer is hij terug bij. Een aantal dingen knellen voor Lode: - Zijn onzekere woonsituatie ondermijnt alles. Waar hij echt behoefte aan heeft is een versnelde urgentie of een woning om van daaruit in rust een opleiding te volgen. Die vraag lijkt de gemeente om te draaien: eerst een opleiding, dan een baan, dan een woning. - Het idee dat Lode zelf heeft zou de gemeente veel geld en hem veel verspilde energie en frustratie hebben bespaard. Hij voelt zich in een proces gezet dat hem niets heeft opgeleverd en dat kostbaar is. Blijkbaar is een onbetaalde stage aantrekkelijker voor de gemeente. Zou het de gemeente niet veel geld besparen als het traject was ingericht om hem te helpen een parttime baan te vinden?
Geen kinderopvang --> geen opleiding --> geen baan
Het tweede verhaal stamt eigenlijk nog uit Slotervaart. Deze mevrouw komt uit Eritrea en woont met haar 2 kinderen in Nieuw-West. Zelf heeft ze een grote taalachterstand, en haar kinderen hebben daardoor zelf ook taal- en ontwikkelingsachterstanden. Ze wil graag werken in de hospitality. In Eritrea werkte ze samen met haar moeder in hun eigen winkel, dus idealiter zou ze in Amsterdam ook winkelmedewerker worden. Op dit moment heeft ze nog niet de handvatten om aan het werk te gaan. Om daartoe 'geactiveerd' te worden, komt ze bij participatiecoach Nelly terecht. Die ziet dat zij gewoon een opleiding moet volgen: een MBO 1 opleiding hospitality, waarmee ze de Nederlandse taal beter leert en weet hoe de Nederlandse arbeidsmarkt werkt, zou genoeg moeten zijn om de kansen voor haar en haar kinderen te vergroten. De opleiding duurt maar een jaar en op dit moment is ze vrijwilliger op een plek die ook als stageplek kan dienen. Het enige probleem: er is voor één dagdeel in de week geen kinderopvang. WPI betaalt alleen kinderopvang voor een baan, niet voor een opleiding. "Maar deze opleiding is duidelijk een voorwaarde om te gaan werken." Staat het nog in verhouding om niet voor één jaar één dagdeel kinderopvang te vergoeden als dat betekent dat iemand daarna geen uitkering meer hoeft te hebben?
Dit verhaal kreeg een positief én een vreemd staartje. Het bleek dat er natuurlijk gewoon gebruik kan worden gemaakt van kinderopvangtoeslag. Maar in de commotie van dit verhaal heeft niemand die mevrouw begeleidt hier aan gedacht. Dit laat maar weer de noodzaak zien van hoezeer je op de hoogte moet zijn van alle regelingen om iemand verder te laten komen.
Bejegening bij de Jan van Galenstraat
In de zomer van 2023 had Rein opeens geen geld én geen huis meer. “Ik wil gewoon vertellen hoe het is om op straat te staan & waar je tegenaan loopt. De bureaucratie. Dat je het ene jaar 50k verdient en het volgende jaar aangekeken wordt alsof je een derderangsburger bent.” Nadat hij z’n baan was verloren en hij in 10 jaar tijd zijn spaargeld én zijn gouden handdruk had opgemaakt, zette z’n vriendin hem het huis uit. Geen geld en geen huis meer. ‘Ik heb zelf maar een afspraak bij de Jan van Galenstraat gemaakt. Daar word je bejegend alsof je een derderangsburger bent, alsof je crimineel bent. Als je alle poortjes door bent en vragen hebt beantwoord, krijg je eindelijk een bakje koffie - die je niet eens mag meenemen naar je daadwerkelijke gesprek, omdat ze bang zijn dat je het over de medewerkers heen gooit. Eerste keer toen ik daar binnen kwam moest ik al m’n tasjes af doen, in een kluisje gooien, al m’n spullen uit m’n zakken halen en door het poortje heen. Je wordt gefouilleerd en er staan 6 man bewakeningspersoneel. Het gesprek met de coach vindt plaats achter glas. Ik moest alles overhandigen door het glas heen. “We weten precies hoeveel je verdient.” werd er gezegd. Alsof ik wat te verbergen heb, ik zal wel ergens geld verstopt hebben. Ik zat daar met een heel rotgevoel. Ik heb nog nooit gebruik heb gemaakt van sociale voorzieningen. Sterker nog: door de uitkering van m’n gouden handdruk het jaar ervoor kreeg ik niet de Pak je kans/regelingen. Ik kreeg de tip om naar het BuurtTeam te gaan. Ik ben daar een paar keer geweest, en elke keer m’n hele verhaal gedaan. Er werd geen dossier aangemaakt, en ze gaven een oplossing waar ik zelf achteraan moest. Je krijgt het gevoel dat ze je gaan helpen, maar in feite is dat niet zo. Ik ben behoorlijk standvastig, als je dat niet bent dan kom behoorlijk in de knoop. Wat ik zo vervelend vond in deze situatie is dat je overal opnieuw je verhaal moet vertellen, maar nergens iemand de regie neemt. Je wordt alleen maar doorverwezen en dan mag je hopen dat ze daar wel iets voor je kunnen doen. Ik heb wel 10 keer mijn verhaal verteld, maar uiteindelijk bijna alles zelf geregeld. “
Nabestaanden van toeslagenouders
Het laatste verhaal komt van een oudste dochter in een gezin waarvan de moeder gedupeerde is van de toeslagenaffaire. Om privacyredenen komt dit verhaal niet volledig op de website te staan, maar het probleem is simpel en daarom des te schrijnender. De kinderen van moeder kwamen in aanmerking voor de kindregeling rond de toeslagenaffaire, maar voordat deze werd uitbetaald is de moeder van het gezin overleden. Ondanks verschillende pogingen om dit tegen te houden, is het compensatiegeld op de rekening van de moeder gestort. Zowel de afdeling Herstel Toeslagen als het loket Erven en Erfbelasting geven aan niets te kunnen doen: ze hebben hun taak volbracht.
Dit verhaal valt natuurlijk buiten de macht van de gemeente. Maar dat betekent niet dat er niets gedaan kan worden. Marjolein Moorman heeft toegezegd een brief te schrijven aan de staatssecretaris over dit verhaal en de noodzaak om mensen niet in de kou te laten staan - zeker niet bij de compensatie van mensen die al eerder in de steek zijn gelaten door de overheid.
