Hoe bijna alle verhalen in de kern toch weer terugkomen op de woningcrisis

In mei zaten we weer in een kring met wethouder Marjolein Moorman. Ons doel is altijd: verhalen aan het licht brengen over hoe mensen vastlopen in armoede. De wethouder gaat immers over de armoedevoorzieningen in de stad. Maar steeds vaker komen we erachter dat de portefeuille van de wethouder armoede best smal is. Armoede bestrijkt zoveel terreinen in het leven van mensen, die niet allemaal te ondervangen zijn vanuit de armoedevoorzieningen waar de wethouder verantwoordelijk is. Het gaat over veel onderwerpen. En een onderwerp blijft erboven uitsteken: de woningcrisis. Terwijl het onderwerp van dit spreekuur eigenlijk over zorgvragen zou gaan, gingen alle verhalen direct of indirect over de woningnood. Deze keer vertelden Tineke, Emma* en Layla* hun verhaal. 

Het verhaal van Tineke

De problemen waar Tineke tegenaanloopt, kennen we allemaal al lang. Door omstandigheden woont haar 31-jarige zoon nog thuis, en vanwege de kostendelersnorm wisselt hun inkomen van laag tot ontoereikend, waardoor Tineke al meer dan 10 jaar afhankelijk is van de voedselbank. Dit verhaal vertelt ze al 4 jaar aan iedereen die bij de NoordAs op bezoek komt, inclusief de wethouder. Wij hebben altijd gehoord: de kostendelersnorm is onderdeel van de participatiewet, en is landelijk beleid. Het liefste zou elke Amsterdamse bestuurder hem afschaffen. Toen we afgelopen februari de Kamerleden op bezoek hadden, legden we het dan ook bij hen neer. Toen vertelde Don Ceder iets opvallends: hoewel de participatiewet inderdaads landelijk is - en er met de kostendelersnorm bij het laatste debat helaas toch weer werd ingestemd - kunnen de gemeenten uitzonderingen maken. Als zij denken dat de kostendelersnorm een averechts effect heeft, hoeft hij niet te worden toegepast. En die mogelijkheid om uitzonderingen te maken wordt ook gebruikt in Amsterdam, hoorden we later. In tijdelijke situaties, wanneer je bijvoorbeeld een kamer verhuurt aan iemand die dakloos was, kan de kostendelersnorm worden losgelaten. Maar bij Tineke en haar zoon is dat niet zo. Tinekes zoon was er ook bij en had een brief geschreven:

"Een vraag naar jullie wethouders, er zijn een aantal uitzonderingen op deze wet, maar is er ooit gekeken naar jongeren, met een indicatie en een rugzakje of het uberhaupt haalbaar is om mee te kunnen betalen?" 

Waarom maakt de gemeente geen uitzondering in situaties zoals die van Tineke? Situaties waarin mensen zonder perspectief afhankelijk zijn van armoedevoorzieningen? Situaties waarin twee familieleden elkaar helpen mantelzorgen, en bij elkaar thuis wonen omdat er geen andere mogelijkheid is? Haar zoon kan niet zomaar een woning vinden of betalen en al helemaal niet in Amsterdam. Dít zou precies de situatie moeten zijn waarin een uitzondering mogelijk is. Het antwoord was dat dit de portefeuille is van wethouder Rutger Groot Wassink, en dat hij meestal voorop loopt met het verbreden van uitzonderingsmogelijkheden.

@ Rutger Groot Wassink: we hopen dat deze uitzondering snel volgt!

Het verhaal van Emma*

Emma* (gefingeerde naam) woont met haar 3 kinderen in bij de sociale huurwoning van haar moeder in Amsterdam-Noord. Twee kinderen hebben een autisme- of ADHD diagnose en bijzonder onderwijs nodig én leerlingenvervoer. Dit is een drama geweest waar de kinderen en zijzelf trauma en stress aan hebben overgehouden, omdat sommigen van hen jarenlang thuis hebben gezeten. Emma had er een dagtaak aan, waardoor ze onder andere niet kon werken. Na jaren is nu het eindelijk gelukt dat alle kinderen op een passende school zitten. “We zien hem weer lachend van school komen, daar kan niks tegenop.” De situatie werkt mede door het supportsysteem van haar familie die dichtbij woont, zoals oma bij wie de kinderen soms terechtkunnen en die ze ook vaak naar school brengt. Enkele jaren geleden heeft Emma kort in Hoorn gewoond met haar ex, maar werd op straat gezet met de kinderen. Omdat ze daarna is teruggekomen naar het huis van haar moeder en zich op aanraden van een hulporganisatie daar ook heeft ingeschreven, heeft ze nu geen recht op een urgentieverklaring meer. Tegelijkertijd hoort ze dat haar moeder problemen gaat krijgen met deze situatie. "Ze zeiden: als je er volgend jaar nog steeds zit, kan dat problemen hebben voor je moeder.”Ze moet dus verhuizen. Van alle hulporganisaties, inclusief het doorbraakteam, krijgt ze te horen: probeer het maar buiten Amsterdam. Maar dat zou betekenen dat de kinderen wéér meerdere jaren in de problemen komen en een nog grotere ontwikkelingsachterstand krijgen.

Is dit niet een situatie waar de ontwwikkeling van de kinderen vóór zou moeten gaan?

Het verhaal van Layla*

Layla (gefingeerde naam) woont in haar woning van Stadgenoot aan de Banne Buikslootlaan sinds 2020. Ze heeft de woning met urgentie gekregen: het is een omklapwoning vanuit de daklozenopvang. Ze woont er samen met haar 3 jonge kinderen. Toen ze de woning betrok was er geen schimmel, maar dat kwam na drie maanden al opzetten. Het schimmelt in de badkamer, slaapkamers en woonkamer. Op een bepaald punt was de hele badkamer letterlijk zwartgekleurd. Layla maakt het telkens zelf schoon en heeft vaak gebeld met Stadgenoot, maar elke keer kreeg ze te horen: ventileren en verwarmen. Sana van Aanpak Noord staat haar bij: “en dat zeggen ze tegen mensen in een wijk waarvan ze weten wat het gemiddelde inkomen is!” Layla heeft een ziektewetuitkering en kan bijna niet rondkomen. Ze maakt gebruik van de boodschappenpakketten die worden verstrekt via de school van haar kinderen. Naar de Voedselbank gaat ze niet, want ze wil niet van twee walletjes eten en vond de korte houdbaarheidsdatum op de producten niet goed werken.

Eind november heeft Stadgenoot een rapport opgesteld over de schimmel waarin wederom het advies wordt gegeven om te ventileren en verwarmen. De centrale verwarming in haar huis werkt echter vrijwel niet. In de tussentijd komt er een verschrikkelijke stankgeur uit de badkamer, waarvoor Layla ook veel belt. In februari zijn er mensen langsgekomen om de schimmel schoon te maken en de muren te witten, en die checkten ook het ventilatierooster in de badkamer. Daar bleken rottende dode vogels in te zitten. De vogels zijn verwijderd, maar de stank blijft. En ook de schimmel blijft terugkomen.

Haar kinderen zijn vaak ziek, maar het is onduidelijk waardoor. Ze vermoedt dat het door de schimmel komt: het zit overal, en dus ook in de slaapkamers van haar jonge kinderen. Ze schaamt zich om mensen binnen te laten en vriendjes van haar kinderen blijven dan ook nooit spelen. Layla zit al vier jaar met deze problemen maar heeft nooit ergens hulp gezocht. Ze wist niet welke mogelijkheden er waren, en liep al met schuldgevoelens rond over het vele bellen, omdat ze het idee heeft dat ze al dankbaar moet zijn voor de woning. Ze is bang dat haar woning wordt afgepakt als ze te veel klaagt.

Layla is nu samen met Sana en enkele andere ouders in de Banne onderdeel van een groep die aandacht vraagt voor schimmelwoningen in Noord vanuit de Rechten van het Kind. Elk kind in Nederland heeft Recht op een 'adequate levensstandaard,' zoals een goede woning: "Toegang tot fatsoenlijke huisvesting die hen beschermt tegen de elementen en biedt wat nodig is voor hun fysieke en psychologische welzijn." Woningcorporaties schenden de rechten van het Kind.

Overhandiging speerpuntenplan

Aan het eind van het gesprek hebben we ons kersverse speerpuntenplan voor de gemeenteraadsverkiezingen kunnen overhandigen. Al die punten zijn geschreven op basis van verhalen die we de afgelopen jaren bij de wethouder hebben kunnen neerleggen. 💪