Yvonne is geboren en getogen Amsterdammer. Ze is opgegroeid in het de Weteringbuurt en woont inmiddels al meer dan 40 jaar in Amsterdam Noord. Ze heeft geen soepele tienertijd gehad, en is door het gedrag van haar ex-man in de schulden gekomen, en heeft ze 20 jaar lang afgelost. “Die periode was een hel. Ik dacht: waarom ik? Waarom moet dit mij overkomen?”
Achtergrond Yvonne is opgegroeid in de Weteringbuurt tot haar 11e. Ze is de oudste in een gezin met 3 dochters. Thuis werd er weinig gepraat; vooral haar vader voedde hen erg streng op. Toen ze naar de Spaarndammerbuurt moesten verhuizen, “door mijn vader de ‘moord en brand-buurt' genoemd,” werden de zussen erg gepest. “Ze zeiden: je praat zo netjes.”
Geen kans tot opleiding door ziekte en thuissituatie
Haar leven lang heeft Yvonne last gehad van oorontstekingen. Daardoor heeft ze veel tijd in het ziekenhuis doorgebracht. Op de mavo bleef ze twee keer zitten omdat ze lange tijd school moest missen vanwege een reeks operaties. Toen moest ze stoppen met school. Haar vader gaf haar twee opties: of beginnen met werken, of het volgen van de avondschool. Het werd de avondschool. Dat was een zware periode, want inmiddels moest ze thuis ook alles doen. Haar moeder was ziek, dus Yvonne moest het huishouden bijhouden en voor haar jongste zus zorgen.
Dit trok ze niet. “Ik was ook gewoon een tiener. Ik ben twee keer weggelopen van huis. Na de tweede keer werd ik naar een meisjeshuis van het Leger des Heils gebracht.” Vanuit daar bleef ze de avondschool volgen, maar toen er bij de leiding van het meisjeshuis een vermoeden ontstond dat ze spijbelde, moest ze stoppen. Vanaf dat moment is ze gaan werken in een hotel. Op een bepaald moment werd ze ernstig ziek. Er werd verwaarloosde diabetes bij haar vastgesteld en ze kwam in de ziektewet terecht. Werken was te zwaar voor haar lichaam. “Toen kreeg ik opeens meer salaris dan terwijl ik wél werkte, en wist ik dat ik daarvoor was uitgebuit.” Ze kon nu ook eindelijk haar typdiploma halen.
De gevolgen van een onveilige relatie
Terwijl ze in de ziektewet zat, ontmoette ze haar eerste partner. Ze trouwden toen Yvonne 21 was, en na een aantal jaar kregen ze een dochter. Toen haar man naar het gemeentehuis reed om hun dochter aan te geven, werd hij zelf aangehouden. Het bleek dat hij illegaal in Nederland was, en werd het land uitgezet.
“Toen stond ik er helemaal alleen voor. Ik wist niet hoe ik een kind moest verzorgen, en ik wilde eigenlijk heel graag mijn opleiding afmaken. Mijn leven zag er opeens heel anders uit dan ik voor ogen had.” Haar ex-man kwam uiteindelijk terug naar Nederland en zij kwamen weer samen. De relatie verslechterde, ze kreeg een miskraam door de mate waarin hij haar mishandelde. Terwijl ze van jeugdzorg in relatietherapie moesten, merkte geen enkele instantie op hoe erg de mishandeling was. “Als hij wegging, ging de deur op slot. Soms ging hij lang naar het buitenland. Dan bleef ik stiekem bij vriendinnen logeren. Dat waren de enige momenten dat ik me veilig voelde.”
In die jaren beheerde hij het geld. Waar het naartoe ging? Geen idee. “Soms kregen we deurwaarders, of werden we afgesloten van het telefoonnetwerk. Dan bleken er rekeningen openstaan van duizenden guldens in het buitenland. Ik heb in die tijd zwart gewerkt, wat ik heel eng vond. Dat geld ging dan linea recta naar hem. Als we weer eens in de grote problemen zaten, moest ík geld gaan lenen van mijn familie.”
In de tussentijd probeerde ze wel haar kansen te verbeteren. Bij het Joke Smit college kon ze in één jaar haar mavodiploma halen. Daarna startte ze een traject om een MBO opleiding in maatschappelijk werk te doen. Ze wilde graag werken in een opvang voor mishandelde vrouwen. Tot de opleiding is het nooit gekomen. Ze was officieel al aangenomen, maar terwijl ze een werkstuk maakte, werd ze in elkaar geslagen door haar ex-man. “Ik dacht: ik moet dit laten.”
Na jaren lukte het haar om een scheiding van tafel en bed te regelen. Ze kreeg een eigen woning aan de Wieringerwaardstraat en eindelijk een eigen uitkering. “Ik bleef achter met enorme schulden van mijn ex-man, bijvoorbeeld bij de Wehkamp.
Nieuwe kansen voor werk
Toen ze in haar nieuwe huis woonde, begon ze bij Panthar om werkervaring op te doen: stekjes knippen. In plaats van de geplande 2 maanden om weer ‘te wennen aan werk’, heeft dat wel 9 maanden geduurd. Uiteindelijk is ze via een jobcoach bij administratief werk terecht gekomen. Daar verdiende ze meer dan een uitkering en kreeg ze reiskostenvergoeding. “Het begon het eindelijk waard te worden.” Zo kon ze eindelijk stappen maken om de schuld af te lossen.
Maar de ellende was nog niet voorbij. Toen bleek dat ook haar tweede partner geen geldige verblijfsstatus had, moest ze duizenden euro’s aan huur- en zorgtoeslag terugbetalen. Daarnaast maakte haar tienerdochter te veel uren bij haar bijbaantje. Opeens werd haar kinderbijslag stopgezet en kreeg haar dochter geen studiefinanciering meer. Yvonne moest het collegegeld en de studieboeken betalen. En als klap op de vuurpijl werd haar contract bij Panthar ook niet verlengd. “Ik begon wanhopig te worden. Het was echt een hel. Ik dacht: waarom ik? Waarom moet mij dit overkomen? Met het afbetalen van die schulden ben ik nog jaren bezig geweest. Daar was geen hulp voor. Of ik wist het in elk geval niet.”
Die jaren, ‘97-'98, waren er grote achterstanden bij het voormalige UWV, het GAK. Opeens had ze 8 maanden lang geen inkomen. Toen was er écht een groot probleem. De noodaanvraag voor de bijzondere bijstand liet ook lang op zich wachten. “Ik kon de boodschappen, mijn zorgverzekering, en de huur niet meer normaal betalen. Gelukkig kon je toen nog afspraken met je woningcorporatie maken om soms maar een deel te betalen; dat kan nu niet meer. In die tijd heeft Doras me heel erg geholpen, en kon ik terecht bij de Voedselbank. Uiteindelijk heb ik met terugwerkende kracht dat geldbedrag wel gekregen. Toen kon ik bijna alles in één keer terugbetalen. Behalve de schuld bij de belastingdienst. Die heb ik nog zo’n 6 jaar moeten terugbetalen. In 2018 was ik helemaal schuldenvrij. Zonder dat er schuldsanering aan te pas is gekomen.” Hoe ze die jaren toch heeft volgehouden? “Ik heb altijd hoop gehouden: er gaat een dag komen dat alles goed gaat komen.”
Niet veel maar toereikend...
“Op dit moment heb ik een WAO-WIA uitkering, huur- en zorgtoeslag, en vrijwillige bewindvoering. Dus gelukkig hoef ik zelf niet meer te stressen over geld. Maar ik kan nooit op vakantie. Alleen dagjes weg, of op een zomerdag op een terras zitten. Ik werk als vrijwilliger bij de Sociale Markt. Als ik zie hoe goed het nu hier geregeld is, word ik er bijna jaloers van, want die spullen kan ik niet betalen. Maar ik ben vooral blij dat mensen deze spullen nu wel krijgen. Het is nu zo veel beter geregeld dan toen ik het nodig had als alleenstaande moeder.”