Geld lenen bij familie en vrienden: steeds meer Nederlanders doen het. Bij de NoordAs horen we steeds vaker verhalen van mensen die daardoor in flinke problemen komen. Want wat als je het geleende geld niet meer kunt terugbetalen? Of aan de andere kant: wat als je dat geld hebt uitgeleend, maar het eigenlijk niet kunt missen? En welke rol kunnen schuldhulpverleners spelen, en wat kan de gemeente doen? We nodigden beleidsambtenaren, maatschappelijk werkers en een onderzoeker uit om samen na te denken over oplossingen.
Zoals we bij de NoordAs doen, begonnen we met de verhalen. Marijke moest gaan lenen bij familie en vrienden toen ze geen leefgeld meer uitgekeerd kreeg van haar bewindvoerder. De leningen die ze aanging bij familie en collega’s kon ze niet terugbetalen. Hierdoor verloor ze het contact met haar familie en werd ze op haar werk voortdurend gestalkt om het geleende bedrag — dat inmiddels enorm was verhoogd door woekerrentes — terug te betalen.
Ook aan de andere kant leveren informele schulden ongemak op. Fatima vertelt over hoe ingewikkeld het is om het bedrag dat ze had uitgeleend, terug te vragen van haar familie. Zeker als je dat geld eigenlijk zelf nodig hebt. Hoe stel je grenzen? Hoe communiceer je die? Hoe werkt dat met loyaliteit richting je eigen familie?
Yvonne vertelde dat het effect van een lening nog tientallen jaren kan doorspelen. Mensen van wie je geld leent, gaan je ineens verantwoordelijk houden voor je uitgaven. Hoewel dit al jaren geleden is afgerond, voelt ze zich nog steeds schuldig als ze een aanschaf voor zichzelf doet. Iemand anders maakt liever formele schulden, zodat ze haar familie in ieder geval kan afbetalen.
Teleurstelling, schaamte, je afhankelijk voelen, lage eigenwaarde: allerlei emoties spelen een rol in het omgaan met informele schulden.
Dat informele en formele schulden dicht tegen elkaar liggen, werd ook bevestigd door Marjolein Odekerken van het Verweij-Jonker Instituut. Ze deed onderzoek naar informele schulden. Het is een breed maatschappelijk probleem en tegelijkertijd een onzichtbaar probleem. Ze benadrukte dat informele schulden ook een mooie kant hebben: het laat zien dat mensen betrokken bij elkaar zijn en elkaar willen helpen. Tegelijk kunnen informele schulden problematische gevolgen hebben: druk op sociale relaties, gezondheidsproblemen, stress, veiligheid en criminaliteit bij jongeren.
Tegelijk had ze ook aanbevelingen om ermee aan de slag te gaan. Maak het bespreekbaar en zet het op de agenda van de gemeente. Werk aan preventie en zorg dat mensen goed geïnformeerd zijn wanneer ze informele schulden aangaan. Verlaag de drempels naar formele hulpverlening. En bied ondersteuning aan mensen die met informele schulden aankloppen.
De ervaringsdeskundigen reikten ook tal van oplossingen aan: zorg voor aantrekkelijke rentes bij leningen bij de gemeente (of beter nog: renteloze leningen), bied directe hulp zonder een woud aan voorliggende voorzieningen waardoor mensen drempels ervaren, versterk informele plekken waar je kunt delen over je taboes, werk aan voorlichting en help mensen om hun zaken op orde te krijgen.
In het gesprek met de ambtenaren van de beleidsafdeling van Schuldhulp en de Kredietbank bleek dat het voor de gemeente een nieuw thema is. Wettelijk is er weinig ruimte om hier vanuit schuldhulpverlening iets mee te doen. Dat schulden niet formeel geregistreerd zijn, kan ondervangen worden met bankafschriften van overboekingen. Maar wat doe je met contante betalingen, wat vaak voorkomt? En welke afspraken kun je maken rondom het aflossen van informele schulden? Gaan informele schuldeisers ook akkoord als er slechts een deel van de schulden wordt afbetaald?
Vragen die om meer aandacht en uitwerking vragen. Met de NoordAs willen we dit thema onder de aandacht blijven brengen. Een week later deelde Marijke haar verhaal bij wethouder Moorman.
コメント